Kıssalar ve Gerçeklik
Kur’an’ı Kerim de “kıssa” kelimesi geçmez, “nebe” ve “hadis” kelimesi geçer. Kasas kelimesi de çoğul anlamında kıssalar şeklinde geçer. "Sana bu Kıssaları şunun şunun için anlatıyoruz" babında. Örneğin;
“hel eteke hadisi Musa”
Musa’nın başına gelen hadise sana ulaştı mı?
Veya “Vetlu aleyhim nebee İbrahim/Nuh, Kavmi”
şeklinde İbrahim’in haberi, Nuh’un haberi, O kavmin haberi demektir.
Kıssa, bir makasın iki bıçağı gibidir. Bir şeyi diğer bir dengi ile anlatmak demektir. Hikaye de anlatılan olayın, yeri, zamanı, ya da ilgili kişileri kimi zaman biri, kimi zaman hepsi karartılarak aktarılır. Bazen kişi adları verilmezken bazen olayın geçtiği yer bilgisi verilmez. Kıssalar daha çok peygamberlerle özdeşleştiği için kıssalara Peygamberler Tarihi de denilebilir. Ancak içinde peygamber adları geçmeyen kıssalarda mevcuttur. Kur’an bu bakımdan anlatacağı meseleyi tek bir çatı altında toplamaz. Derb-ı Mesel formatında da aktarır. Darbı Mesel, geçmişte yaşanmış gerçek bir hadisenin ya da sembolik/temsili bir olayın bu güne aktarılmasıdır. Atasözü ya da özdeyiş de denilebilir.
Sağanağa yakalanan adam,
şimşek çakınca yol alabilen ancak ışık kaybolunca kalakalan kişi gibi. Ankebut Suresinde geçen örümcek evi, sahipleri kendi aralarında çekişen köle, bahçe sahipleri gibi. Arap kültürü zengin bir edebiyat içeriğine sahip olduğundan Kur’an da o kültürün kendi dinamiklerini kullanır ve topluma vermek istediği ahlaki mesajını bu yolla aktarır.
Her ne kadar İslami gelenekte Kıssa için Hikaye kelimesi uzak durulan bir tanımlama olsa da hem mevcut Arap kültüründe bir aktarım biçimi olması sebebiyle hem de Kur’an bağlamında içeriği en iyi karşılayan tanım olması bakımından Kıssa eşittir Hikaye demek çok da yanlış bir tanım olmaz. “Hikaye”nin salt kurgusal olması, “Kıssa”nın da içeriğindeki dinamiklerin tümümün gerçek olmasını gerektirmez zira Kur’an da kurgusal hikayeler mevcuttur. Bahçe sahipleri kıssası buna en güzel örnektir. Hikayenin kahraman adları yer ve zaman bilgilerinden hiç biri verilmez. Bu nedenle bu hikayenin gerçek oluşu ya da olmayışının Kur’an muhatabı açısından hiç bir önemi yoktur. Kur’an topluma taşıdığı bilincin muhatabına ulaşmasını aktardığı formatın içindeki dinamiklerin gerçek oluşu ya da olmayışı ile ilişkilendirmez. Doğru bir mesaj vermek için kıssanın içeriğindeki kişi, yer, zaman ya da olayın tarihsel bir olay olma şartını gütmez.
Özetle Kur'anı Kerim de aktarılan bir durum ya da vakanın kıssa olaması, hikaye olması, öykü olması, darb-ı mesel olmasının hiç bir önemi yoktur zira aktarılmak istenen şey format, biçim, form değil ANAFİKİR dir. Anafikir ile kazandırılmak istenen BİLİNÇ dir. Türkçe de "damlaya damlaya göl olur" ata sözünde ki meselenin nasıl ki gölle, damlayla, yağmurla doğrudan bir ilgisinin olmadığı gibi Kıssaların içerdiğinde ki olayların gerçek yada gerçek dışı oluşunun hiç bir önemi yoktur. Kıssalarda geçen olayların gerçek ya da gerçek dışı oluşunun ne Allah'ın varlığına bir halel getirir nede Muhammed'in yürüttüğü yürekli davasına. Allah eğer Kur'an da gerçek bir olayı anlatacak olsa kıssa formatında değil tarih formatında aktarırırdı ki o zaman ciltler dolusu kitap ve külliyatdan ortalık geçilmezdi. Biz de vahyin bu kadarını adam gibi okuyup anlamaya çalışmıyorken o külliyata hiççç ama hiç dönüp bakmazdık. Ayrıca Tarih yazılı kültürün bir ürünüdür ve soğuktur, donuktur. Sözlü kültür ise canlı ve dinamiktir. Halkın anladığı dil sözlü kültürdür. Tarihsel kayıtlar şeklinde aktarılsa bilgiler, bu durum da gerçekleşen olayla, kişiler, yerler millileşir, kültürel ve folklorik kalıplara hapsolurdu.
Şimdi benim iki gözüm çiçeğim, aç kitabı yeniden oku, baştan ama basit oku, basit. Kıssada ya da darb-ı mesel de takıldığın yer mi var, geç, anafikire odaklan, kendini kavganın içinde Muhammed .a.s yerine koy. Sana bu kıssayı anlatmakla ya da can kulağıyla etrafında dinleyenlere Allah ne anlatmak istiyor buna odaklan. Yoksa damlaya damlaya gölde boğulursun da arkandan ağlayanın olmaz !
“hel eteke hadisi Musa”
Musa’nın başına gelen hadise sana ulaştı mı?
Veya “Vetlu aleyhim nebee İbrahim/Nuh, Kavmi”
şeklinde İbrahim’in haberi, Nuh’un haberi, O kavmin haberi demektir.
Kıssa, bir makasın iki bıçağı gibidir. Bir şeyi diğer bir dengi ile anlatmak demektir. Hikaye de anlatılan olayın, yeri, zamanı, ya da ilgili kişileri kimi zaman biri, kimi zaman hepsi karartılarak aktarılır. Bazen kişi adları verilmezken bazen olayın geçtiği yer bilgisi verilmez. Kıssalar daha çok peygamberlerle özdeşleştiği için kıssalara Peygamberler Tarihi de denilebilir. Ancak içinde peygamber adları geçmeyen kıssalarda mevcuttur. Kur’an bu bakımdan anlatacağı meseleyi tek bir çatı altında toplamaz. Derb-ı Mesel formatında da aktarır. Darbı Mesel, geçmişte yaşanmış gerçek bir hadisenin ya da sembolik/temsili bir olayın bu güne aktarılmasıdır. Atasözü ya da özdeyiş de denilebilir.
Sağanağa yakalanan adam,
şimşek çakınca yol alabilen ancak ışık kaybolunca kalakalan kişi gibi. Ankebut Suresinde geçen örümcek evi, sahipleri kendi aralarında çekişen köle, bahçe sahipleri gibi. Arap kültürü zengin bir edebiyat içeriğine sahip olduğundan Kur’an da o kültürün kendi dinamiklerini kullanır ve topluma vermek istediği ahlaki mesajını bu yolla aktarır.
Her ne kadar İslami gelenekte Kıssa için Hikaye kelimesi uzak durulan bir tanımlama olsa da hem mevcut Arap kültüründe bir aktarım biçimi olması sebebiyle hem de Kur’an bağlamında içeriği en iyi karşılayan tanım olması bakımından Kıssa eşittir Hikaye demek çok da yanlış bir tanım olmaz. “Hikaye”nin salt kurgusal olması, “Kıssa”nın da içeriğindeki dinamiklerin tümümün gerçek olmasını gerektirmez zira Kur’an da kurgusal hikayeler mevcuttur. Bahçe sahipleri kıssası buna en güzel örnektir. Hikayenin kahraman adları yer ve zaman bilgilerinden hiç biri verilmez. Bu nedenle bu hikayenin gerçek oluşu ya da olmayışının Kur’an muhatabı açısından hiç bir önemi yoktur. Kur’an topluma taşıdığı bilincin muhatabına ulaşmasını aktardığı formatın içindeki dinamiklerin gerçek oluşu ya da olmayışı ile ilişkilendirmez. Doğru bir mesaj vermek için kıssanın içeriğindeki kişi, yer, zaman ya da olayın tarihsel bir olay olma şartını gütmez.
Özetle Kur'anı Kerim de aktarılan bir durum ya da vakanın kıssa olaması, hikaye olması, öykü olması, darb-ı mesel olmasının hiç bir önemi yoktur zira aktarılmak istenen şey format, biçim, form değil ANAFİKİR dir. Anafikir ile kazandırılmak istenen BİLİNÇ dir. Türkçe de "damlaya damlaya göl olur" ata sözünde ki meselenin nasıl ki gölle, damlayla, yağmurla doğrudan bir ilgisinin olmadığı gibi Kıssaların içerdiğinde ki olayların gerçek yada gerçek dışı oluşunun hiç bir önemi yoktur. Kıssalarda geçen olayların gerçek ya da gerçek dışı oluşunun ne Allah'ın varlığına bir halel getirir nede Muhammed'in yürüttüğü yürekli davasına. Allah eğer Kur'an da gerçek bir olayı anlatacak olsa kıssa formatında değil tarih formatında aktarırırdı ki o zaman ciltler dolusu kitap ve külliyatdan ortalık geçilmezdi. Biz de vahyin bu kadarını adam gibi okuyup anlamaya çalışmıyorken o külliyata hiççç ama hiç dönüp bakmazdık. Ayrıca Tarih yazılı kültürün bir ürünüdür ve soğuktur, donuktur. Sözlü kültür ise canlı ve dinamiktir. Halkın anladığı dil sözlü kültürdür. Tarihsel kayıtlar şeklinde aktarılsa bilgiler, bu durum da gerçekleşen olayla, kişiler, yerler millileşir, kültürel ve folklorik kalıplara hapsolurdu.
Şimdi benim iki gözüm çiçeğim, aç kitabı yeniden oku, baştan ama basit oku, basit. Kıssada ya da darb-ı mesel de takıldığın yer mi var, geç, anafikire odaklan, kendini kavganın içinde Muhammed .a.s yerine koy. Sana bu kıssayı anlatmakla ya da can kulağıyla etrafında dinleyenlere Allah ne anlatmak istiyor buna odaklan. Yoksa damlaya damlaya gölde boğulursun da arkandan ağlayanın olmaz !
